Is éard is seandálaíocht ann ná staidéar ar shochaithe san am a chuaigh thart tríd na hiarsmaí ábhartha a d’fhág na sochaithe sin agus trí fhianaise a dtimpeallachta. Meastar gur gnéithe den oidhreacht seandálaíochta iad gach iarsmaí agus réad agus aon rian eile den chineál daonna ón am atá thart.
Seandálaíocht
Ár nOidhreacht Seandálaíochta a Chosaint
An tAire do Na hEalaíona, Oidhreacht agus an Ghaeltacht freagrach as ár n-oidhreacht seandálaíochta a chosaint, lena n-áirítear tochailtí seandálaíochta a cheadúnú, trí chumhachtaí a fheidhmiú faoi Achtanna na Séadchomharthaí Náisiúnta 1930 go 2004.
Cosnaítear séadchomharthaí faoi Achtanna na Séadchomharthaí Náisiúnta ar roinnt bealaí:
- Séadchomharthaí náisiúnta atá faoi úinéireacht nó faoi chaomhnóireacht an Aire nó údaráis áitiúil;
- séadchomharthaí náisiúnta atá faoi réir ordú caomhnaithe;
- Séadchomharthaí stairiúla nó limistéir seandálaíochta atá taifeadta i gClár na Séadchomharthaí Stairiúla;
- Séadchomharthaí taifeadta sa Taifead Séadchomharthaí agus Áiteanna.

Nuair a bheartaíonn úinéir nó áititheoir maoine, nó aon duine eile aon obair a dhéanamh, nó a chur faoi deara, nó a cheadú aon obair a dhéanamh ag nó i ndáil le Séadchomhartha Taifeadta ceanglaítear orthu fógra i scríbhinn a thabhairt don Aire. 2 mhí sula gcuirtear tús leis an obair sin. Tá sé seo a cheadú an tSeirbhís Séadchomharthaí Náisiúnta am machnamh a dhéanamh ar na hoibreacha atá beartaithe agus conas is fearr dul ar aghaidh chun an séadchomhartha a chosaint.
Maidir le séadchomharthaí náisiúnta atá faoi úinéireacht nó faoi choimirce an Aire nó údaráis áitiúil nó atá faoi réir ordaithe caomhnaithe, is gá toiliú i scríbhinn a fháil roimh ré ón Aire le haghaidh aon oibreacha ag an séadchomhartha nó gar dó.